Kinderen iets leren wat ze nog niet weten
maar waar ze wel aan toe zijn

http://eduratio.be/rekenbegrip.html

Bij het inschatten van de het huidige vaardigheidsniveau van een kind is het belangrijk om het te vergelijken met leeftijdsgenoten en niet met het klasgemiddelde. Zeker bij kleuters en bij kinderen uit de eerste leerjaren is het verschil tussen kinderen geboren in januari/februari enerzijds en klasgenoten geboren in november/december anderzijds heel groot. Een jaar leeftijdsverschil op vierjarige leeftijd is relatief immers reusachtig.

Het is voor een leerkracht (en anderen) niet eenvoudig om hiermee rekening te houden. Zoals we uiteenzetten op onze pagina over het zogenaamde geboortemaandeffect[1] heeft dit redelijk zware gevolgen, vooral voor de jongsten van een klas, maar ook voor sommige leerlingen die ouder zijn binnen de leeftijdscategorie. Zo stelde men bijvoorbeeld vast dat:

problemen bij oudere kinderen (geboren in de eerste maanden van het jaar) pas in hogere leerjaren, soms te laat gediagnosticeerd worden
jongere kinderen (geboren in de laatste maanden van het jaar) vaker lagere rapportcijfers halen en vaker doorverwezen worden naar het bijzonder onderwijs
jongere kinderen een groter risico lopen om in minderwaardige studierichtingen terecht te komen
bij de beslissing om een klas over te slaan de geboortemaand overduidelijk veel zwaarder doorweegt dan de ontwikkelingsnoden van het kind, hoewel de literatuur stelt dat de geboortemaand weinig zou mogen wegen bij de beslissing om al dan niet te versnellen.

Op basis van de meetgegevens van het longitudinale SIBO-onderzoek[2] werden de testen "Rekenbegrip" (uitgegeven door VCLB Service[3]) voor de derde kleuterklas genormeerd. Hierbij werd in de handleiding echter maar één normering voorzien, zonder rekening te houden met de geboortemaand van de kinderen.

Dit leidt ertoe dat de tabellen op p. 26 (begin derde kleuterklas) en 42 (einde derde kleuterklas) een redelijk goed beeld opleveren van kinderen die geboren zijn van mei t.e.m. augustus, maar een vertekend beeld opleveren voor kinderen die in de eerste of laatste maanden van het jaar geboren werden.

Op basis van de SIBO toetsen maakten wij zes aparte normeringen, per twee geboortemaanden een dus. Met behulp van deze tabellen kunnen leerkrachten kinderen vergelijken met het gemiddelde van hun leeftijdscategorie.

Rekenbegrip begin derde kleuterklas

Omzettingstabel van ruwe score naar vaardigheidszone (CITO score)

	A	B	C	D	E
jan-feb	37-40	32-36	24-31	16-23	0-15
maa-apr	37-40	31-36	23-30	16-22	0-15
mei-jun	35-40	29-34	21-28	13-20	0-12
jul-aug	34-40	27-33	19-26	13-18	0-12
sep-okt	33-40	26-32	17-25	11-16	0-10
nov-dec	30-40	22-29	15-21	10-14	0-9

Gebruik van de omzettingstabel

Men gebruikt steeds de rij, die overeenkomt met de maand waarin het kind geboren is. In die rij zoekt men de zone waarin de ruwe score van het kind zich bevindt. Bovenaan in de kolom leest men dan de vaardigheidszone van het kind af.

Voorbeeld 1
Een kind dat toetsscore 15 behaalde, bevindt zich in:

vaardigheidszone C indien het geboren werd in november of december
vaardigheidszone D indien het geboren werd tussen mei en oktober
vaardigheidszone E indien het geboren werd tussen januari en april

Voorbeeld 2
Een kind dat toetsscore 23 behaalde, bevindt zich in:

vaardigheidszone B indien het geboren werd in november of december
vaardigheidszone C indien het geboren werd tussen maart en oktober
vaardigheidszone D indien het geboren werd in januari of februari

Percentieltabel voor rekenbegrip begin derde kleuterklas

Onderstaande tabel toont het percentiel in functie van de behaalde toetsscore en de geboortemaand van de leerling.

Score	PERCENTIELEN
Score	ALLEN	jan-feb	maa-apr	mei-jun	jul-aug	sep-okt	nov-dec
0	0	0	0	0	0	0	0
1	0	0	0	0	0	0	0
2	0	0	0	0	0	0	0
3	0	0	0	1	0	0	0
4	0	0	0	1	1	1	0
5	0	0	1	1	1	2	1
6	1	1	1	2	3	2	2
7	2	1	1	3	3	3	4
8	3	2	2	4	4	4	7
9	5	3	3	5	5	6	9
10	6	3	3	7	6	8	11
11	8	4	5	8	7	11	14
12	10	6	6	9	9	14	17
13	12	7	7	10	11	16	20
14	14	8	9	12	13	18	23
15	16	9	10	13	15	21	26
16	18	11	11	15	18	23	29
17	20	12	13	16	20	25	33
18	22	14	15	18	23	28	36
19	25	16	18	21	25	30	39
20	28	17	22	23	28	33	42
21	30	20	23	26	30	36	47
22	33	21	25	29	33	38	50
23	36	23	28	32	36	42	55
24	40	26	30	35	41	46	57
25	43	28	32	38	45	49	62
26	46	31	35	41	48	53	65
27	49	34	37	44	51	58	67
28	52	37	40	46	55	62	71
29	56	41	43	51	59	65	73
30	60	45	47	57	63	67	77
31	63	48	51	61	66	70	79
32	67	53	56	65	69	73	83
33	71	59	60	69	73	75	86
34	75	63	64	74	77	79	89
35	79	66	70	77	82	84	92
36	83	73	74	82	87	88	94
37	88	82	82	86	91	91	97
38	93	88	89	94	94	96	99
39	97	95	97	98	98	98	100
40	100	100	100	100	100	100	100

De tweede kolom toont het percentiel dat gepubliceerd werd in de handleiding van "Rekenbegrip".
De kleurcodes zijn:

rood voor CITO E score
oranje voor CITO D score
geel voor CITO C score
blauw voor CITO B score
groen voor CITO A score

Volgens de handleiding zit een kind dat toetsscore 15 behaalt in percentiel 16, een CITO D score dus. Als men echter de geboortemaand van het kind in rekening brengt, dan zit een kind met deze toetsscore:

in percentiel 26 (CITO C) als het geboren werd in november of december
in percentiel 9 (CITO E) als het geboren werd in januari of februari

Rekenbegrip einde derde kleuterklas

Omzettingstabel van ruwe score naar vaardigheidszone (CITO score)

	A	B	C	D	E
jan-feb	35-40	31-34	23-30	16-22	0-16
maa-apr	35-40	30-34	23-29	15-22	0-15
mei-jun	34-40	29-33	20-28	13-19	0-13
jul-aug	34-40	28-33	20-27	13-19	0-13
sep-okt	33-40	27-32	18-26	11-17	0-11
nov-dec	31-40	24-30	15-23	9-14	0-9

Gebruik van de omzettingstabel

vaardigheidszone C indien het geboren werd in november of december
vaardigheidszone D indien het geboren werd tussen mei en oktober
vaardigheidszone E indien het geboren werd tussen januari en april

Voorbeeld 2
Een kind dat toetsscore 26 behaalde, bevindt zich in:

vaardigheidszone B indien het geboren werd in november of december
vaardigheidszone C indien het geboren werd voor november

Percentieltabel voor rekenbegrip einde derde kleuterklas

Onderstaande tabel toont het percentiel in functie van de behaalde toetsscore en de geboortemaand van de leerling.

Score	PERCENTIELEN
Score	ALLEN	jan-feb	maa-apr	mei-jun	jul-aug	sep-okt	nov-dec
0	0	0	0	0	0	0	0
1	0	0	0	0	0	0	0
2	0	0	0	0	0	0	0
3	0	0	0	0	1	0	1
4	0	0	0	0	1	1	1
5	1	1	1	1	1	2	2
6	2	2	1	2	2	2	3
7	2	2	1	2	3	4	5
8	4	3	3	4	5	6	8
9	6	4	4	5	5	7	11
10	7	5	5	6	6	10	12
11	9	7	5	7	7	11	14
12	11	8	6	9	9	15	16
13	13	8	9	10	11	16	19
14	14	9	9	11	12	18	21
15	16	10	11	12	14	20	26
16	18	12	13	14	16	22	29
17	20	13	16	17	18	24	31
18	23	15	17	20	21	26	36
19	26	18	20	22	23	29	39
20	29	20	22	25	28	32	42
21	32	22	23	28	30	35	45
22	34	23	25	30	34	38	47
23	37	26	26	33	37	41	49
24	40	28	29	35	40	44	53
25	42	30	32	38	42	47	56
26	46	34	34	42	47	50	60
27	49	37	37	45	49	54	63
28	52	40	41	48	52	58	65
29	56	44	46	51	56	62	69
30	60	47	51	57	60	66	72
31	65	52	57	62	65	71	76
32	70	57	61	68	71	74	83
33	75	64	67	75	75	79	88
34	81	70	72	80	82	83	92
35	86	78	81	86	89	86	94
36	91	84	88	91	94	90	97
37	95	92	94	95	97	96	98
38	98	97	98	99	99	98	99
39	99	99	99	100	100	100	100
40	100	100	100	100	100	100	100

De tweede kolom toont het percentiel dat gepubliceerd werd in de handleiding van "Rekenbegrip".
De kleurcodes zijn:

rood voor CITO E score
oranje voor CITO D score
geel voor CITO C score
blauw voor CITO B score
groen voor CITO A score

in percentiel 26 (CITO C) als het geboren werd in november of december
in percentiel 10 (CITO E) als het geboren werd in januari of februari

Implicaties voor leerlingen met een leervoorsprong

Een leerling die geboren is in de laatste maanden van het jaar en in bovenstaande tabellen een A-score behaalt, presteert duidelijk een eind boven het gemiddelde van de klas. Het verdient aanbeveling om deze leerling door te toetsen om zijn actueel niveau te bepalen. Indien het de toetsen van Begin derde kleuterklas betreft, kan men hiertoe de toetsen van Einde derde kleuterklas gebruiken. Indien de leerling de A score behaalde in de toetsen Rekenbegrip einde derde kleuterklas, dan kan men doortoetsen m.b.v. het LVS wiskunde eerste leerjaar, volgens het systeem uiteengezet in ons stappenplan[4].

De normgroep

Voor de berekening van de bovenstaande tabellen werden de kinderen gebruikt die deel uitmaakten van de SIBO referentiesteekproef (net zoals voor de berekening van de tabellen uit de handleiding).
Hieruit werden echter enkel kinderen weerhouden, die geboren waren in 1997 en dus "op tijd" zaten (dus geen zittenblijvers noch kinderen die een eerste of tweede kleuterklas overgeslagen hadden).

Dit zijn de aantallen leerlingen waarmee we de normering in bovenstaande tabellen berekenden voor Begin derde kleuterklas:

Geboortemaanden	N
Jan-feb	549
Maa-apr	608
Mei-jun	621
Jul-aug	626
Sep-Okt	620
Nov-dec	540

Dit zijn de aantallen leerlingen waarmee we de normering in bovenstaande tabellen berekenden voor Einde derde kleuterklas:

Geboortemaanden	N
Jan-feb	547
Maa-apr	613
Mei-jun	612
Jul-aug	621
Sep-Okt	615
Nov-dec	549

CITO scores

CITO scores geven aan hoe goed kinderen het op een test deden in vergelijking met leeftijdsgenoten: elke CITO score komt overeen met bepaalde percentielen.

CITO score	Percentielen
A	>75
B	50-75
C	25-50
D	10-25
E	<10

Een CITO A-score geeft dus aan dat een kind zich in de groep van de 25% best presterenden bevindt. Een CITO E-score geeft aan dat het kind in de groep van de 10% slechtst presterenden bevindt.

Merk op dat het bedrijf CITO[5] zelf ook testen uitgeeft. De naar hen genoemde schaal wordt echter ook in andere testen (zoals in Rekenbegrip) gebruikt.

Links in het bovenstaande document
Link nummer	URL	Tekst
1	eduratio.be/ geboortemaand.html	geboortemaandeffect
2	steunpuntssl.be/ Onderzoek/ Databanken#SiBO	SIBO-onderzoek
3	www.vclb-service.be/	VCLB Service
4	eduratio.be/ stappenplan.html	stappenplan
5	www.cito.nl	CITO


©eduratio.be - Opmerkingen en vragen zijn welkom op info@eduratio.be (of schrijf daar in op onze nieuwsbrief)