Een nieuwe screeningmethode: de TVE (Tien vragen Extensie)

Hoe op systematische wijze een leervoorsprong op vlak van Wiskunde bij alle leerlingen in kaart brengen?

Door het afnemen van toetsen boven niveau kan men onderzoeken wat de leerlingen al weten van de leerstof die nog niet aan bod kwam in de klas. Hierdoor kan men de reeds gekende leerstof en/of overbodige herhalingen schrappen en vervangen door zaken waaruit de leerling wel iets opsteekt.

Dit systeem wordt wereldwijd gebruikt en altijd gaat er een screening aan vooraf om de leerlingen te selecteren die men boven niveau gaat toetsen. Voor sommige leerlingen zouden de toetsen immers te belastend zijn. Ook zou het te veel tijd nemen om iedereen te toetsen. Men neemt in ieder geval altijd de toetsen af bij leerlingen waarbij de leerkracht of de ouders een voorsprong vermoeden. Maar daarnaast zijn er een heleboel leerlingen bij wie niemand een voorsprong zou verwachten. Om hen ook in beeld te krijgen, ontwikkelde men allerlei systemen, bijvoorbeeld:

Het SiDi-R protocol, dat we in ons stappenplan gebruiken voor deze eerste screening.
Het selecteren van alle leerlingen die boven een bepaald percentiel zitten in de testen op hun huidig niveau.

Maar deze soorten screening zien vrij regelmatig leerlingen over het hoofd die toch een leervoorsprong hebben. De vragen in SiDi-R houden bijvoorbeeld slechts matig verband met schoolse voorsprong (met vragen als "Is geestelijk vroegrijp?" of "Heeft grote of diepgaande interesse?"). En lang niet alle leerlingen met een grote voorsprong zetten op het huidige niveau goede prestaties neer. Zij komen niet in de hoogste percentielen, en niemand vermoedt daarom een voorsprong.

EduRatio ging daarom op zoek naar een betere screeningmethode, die minder leerlingen mist, zonder dat er bij veel meer leerlingen toetsen moeten worden afgenomen. Zo werd de TVE (Tien Vragen Extensie) ontwikkeld. Een eenvoudig screeninginstrument op basis van het leerlingvolgsysteem zelf. Men voegt voor alle leerlingen 10 vragen uit het LVS van een jaar hoger toe aan het reguliere LVS. Als je dit systeem wil gebruiken in september, dan voeg je aan het LVS Wiskunde B1 10 vragen toe uit het LVS Wiskunde B2, aan het LVS Wiskunde B2 10 vragen uit het LVS Wiskunde B3, enzovoort. In februari kun je aan het LVS Wiskunde M1 10 vragen toevoegen uit het LVS Wiskunde M2, aan het LVS Wiskunde M2 10 vragen uit het LVS Wiskunde M3, enzovoort.

Maar natuurlijk voeg je niet zomaar willekeurig 10 extra vragen toe!

We kozen telkens de tien moeilijkste vragen uit elk onderdeel van het LVS, behalve wanneer minder dan 40% van de leerlingen in de normgroep de vraag correct kon beantwoorden. Deze percentages staan in de handleiding van het LVS Wiskunde. Uit onze testen is namelijk gebleken dat men best alle leerlingen boven niveau toetst, die minstens 5 van de 10 extra vragen juist beantwoordden. Dit is gebleken uit de testresultaten van 20 scholen bij de afname van de TVE in de lente 2010.

Gratis

Om het scholen makkelijk te maken, heeft EduRatio deze vragen voor elke klas reeds samengebracht op een enkele bladzijde per leerjaar. Deze vijf bladzijden (een voor elk van de leerjaren 1-5) kunnen je gratis bekomen door ons een mail te sturen met als onderwerpsregel "TVE" en in de tekst het instellingsnummer, het adres van de school en de naam van de aanvragende directeur of zorgleerkracht.

Je krijgt twee versies: een voor gebruik in september (bij afname van de LVS testen "Begin") en een voor gebruik in februari (bij het LVS "Midden").

Werkwijze

Bij alle leerlingen voegt men de tien extra vragen toe aan het gewone LVS Wiskunde Midden leerjaar (dat meestal uit 60 vragen bestaat).
Van de leerlingen aangemeld door leerkrachten of ouders, en daarnaast ook van alle leerlingen die van de 10 extra vragen er minstens 5 correct beantwoordden, neemt men de resterende (meestal 50) vragen af van het LVS Wiskunde Midden leerjaar van een volledig jaar hoger.
Alle leerlingen die op het LVS wiskunde van 1 jaar hoger nog steeds een CITO C, B of A score behalen, hebben grote nood aan een aanpassing van hun leerstofaanbod voor wiskunde.

Eduratio stelt dit nieuwe screeninginstrument gratis ter beschikking van de scholen. In ruil vragen wij dat de scholen die dit nieuwe systeem in gebruik nemen, ons de volgende gegevens te bezorgen voor elke leerling in elke klas die een jaar boven niveau werd getoetst:

nummer van het huidige leerjaar van de leerling (1-5=leerjaar)
het percentiel op de test LVS Wiskunde, behaald op het LVS dat op niveau afgenomen werd
aantal correcte antwoorden op de 10 extra vragen
het percentiel op de test LVS Wiskunde, behaald op het LVS dat een jaar boven niveau afgenomen werd
geslacht (J/M) van de leerling

Een eenvoudige manier om de gegevens door te spelen is om dit Excel werkboek te downloaden op de harde schijf van je PC, in te vullen en als bijlage door te sturen op info@eduratio.be.

Belangrijke richtlijnen

Van 20 verschillende scholen kregen we gedetailleerde resultaten van de eerste testen met de TVE in de lente 2010. Uit de resultaten, hun ervaringen en hun opmerkingen leerden we het volgende:

Stel de leerlingen vooraf op hun gemak

Het is erg belangrijk om de leerlingen voor te bereiden op de afname. Dit zowel bij de TVE (die meestal gegeven wordt als onderdeel van het gewone LVS op niveau) als bij de afname van de 50 overblijvende vragen van de test boven niveau.

De leerlingen moeten weten dat ze het niet hoeven te kunnen, maar dat ze het mogen proberen. Een antwoord openlaten mag. De leerlingen mogen gerust weten waar ze aan toe zijn: de test dient alleen om na te gaan wat ze al kunnen van de toekomstige leerstof.

Alle leerlingen hebben baat bij een dergelijke geruststelling, maar de praktijk leerde dat vooral meisjes soms ongerust zijn over dergelijke testen.

Automatisatie dient niet afgenomen te worden.

De TVE is een screening, geen test!

Bij sommigen ontstond het misverstand, dat men op basis van de score op de 10 extra vragen, zou kunnen beslissen of een kind al dan niet een grote voorsprong heeft op wiskunde.

Het betreft echter alleen een screeningmethode om uit te zoeken bij wie men het volledige LVS van een jaar hoger afneemt. Zonder die afname kan men helemaal geen uitspraak doen!

De TVE mag men niet gebruiken als bijkomende filter

Als een ouder of een leerkracht een kind aanmeldt als kandidaat om boven niveau te toetsen, dan mag men de TVE niet gebruiken als snelle test om na te gaan "of het wel de moeite loont". De TVE moet men afnemen van alle kinderen in de klas, als extra vorm van screening, naast eventuele aanmeldingen. Door de TVE kunnen er alleen door te toetsen kinderen bij komen, nooit wegvallen!

Uit de testresultaten van de TVE in de lente 2010 is overigens duidelijk gebleken dat een heleboel aangemelde kinderen een voorsprong bleken te hebben, ook al haalden zij een lagere score dan 5 op de TVE.

Welke manier van screening men ook gebruikt, zullen er steeds bepaalde kinderen niet opgepikt worden, ook al hadden zij een grote voorsprong. Om zo weinig mogelijk kinderen te missen, is het dan ook nodig om verschillende kanalen te combineren bij het screenen: TVE, aanmeldingen door ouders en/of leerkrachten, invullen van SiDi-R vragenlijsten door leerkrachten, ... Elke screeningmethode mag alleen resulteren in eventuele bijkomende door te toetsen leerlingen.

Een beetje uitleg mag

De bedoeling van de afname van testen een jaar boven niveau is om na te gaan welke leerlingen het komende leerjaar beduidend minder instructie en/of oefening zullen nodig hebben.
In de testen komen echter sommige termen voor die ze misschien niet kennen, hoewel ze voldoende inzicht hebben in de concepten zelf.
Daarom geef je best een korte uitleg over termen die ze nog niet leerden. Twee voorbeelden:

4de leerjaar zitten er decimale getallen in: je geeft een korte uitleg over wat decimalen zijn a.d.h.v. euro's en de vgl met eurocenten.
5de leerjaar, procenten: geef de uitleg dat 4% evenveel is als 4 op 100 of 4/100 als breuk.

Het is niet nodig om hierover 'les' te geven. Je wil alleen voorkomen dat je helderziendheid aan het meten bent i.p.v. inzicht!

Als leerlingen uit het tweede leerjaar erin slagen om het correcte antwoord te vinden op de cijferoefeningen (uit het LVS derde leerjaar), zonder te cijferen, wordt dit als correct aangerekend.

Een LVS moet men voorlezen

Deze regel staat in de handleiding van het LVS, maar zeker bij het afnemen van toetsen boven niveau is het belangrijk. De vragen worden een voor een voorgelezen en de leerkracht wacht tot het merendeel van de leerlingen invulde. De anderen mogen achteraf zelfstandig nog even nakijken en aanvullen.

Het vijfde leerjaar: een geval apart!

In alle scholen bleek een enorm aantal leerlingen een voorsprong te hebben bij de afname van het LVS Wiskunde Midden 6 in februari vijfde leerjaar.
Dit heeft twee oorzaken:

De hoeveelheid nieuwe leerstof tussen midden 5 en midden 6 is beperkt op het vlak van getallenkennis en bewerkingen.
Het LVS Wiskunde Midden 6 bevat nauwelijks testen over Meetkunde of Meten.

Dit betekent:

Dat veel leerlingen nood hebben aan vervangingsleerstof vanaf het midden van het vijfde leerjaar.
Dat men bij het compacteren wel moet opletten bij het snoeien in de leerstof of in de oefeningen van meetkunde en meten. Als men dit wenst te doen, dan neemt men best vooraf een testje af van het komende leerstofblok. Zo kan men nagaan wie wat kan missen.

Afnameperiode

Voor dit instrument respecteer je best de afnameperiode die geldt voor het LVS. Dit wil zeggen:

bij afname Begin: tussen 15 en 30 september
bij afname Midden: tussen 1 en 15 februari

Afname buiten deze periodes vertekent de resultaten, en verlaagt de bruikbaarheid beduidend.

Gebruikt jouw school al het stappenplan voor leerlingen met een leervoorsprong?

Overzicht van de volledige website