Voorstellen voor verhandelingen

1. Overslaan van een klas: beslissingsstrategie

Er bestaan in Vlaanderen geen duidelijke richtlijnen bij het nemen van de beslissing om een leerling een klas te laten overslaan.
In de VS bestaat hiervoor een instrument, dat toelaat om objectieve elementen aan te dragen: de Iowa Acceleration Scale[1] (IAS).
Het Centrum voor Begaafdheidsonderzoek (CBO) in Nederland (universiteit Nijmegen) vertaalde een gedeelte van deze handleiding voor de situatie in Nederland: de Versnellingswenselijksheidslijst[2] (VWL).
De VWL is helemaal niet zo gedetailleerd als de IAS (hanteert bv. geen testen 'boven leeftijd') en steunt op de Nederlandse situatie (bv. CITO-toetsen i.p.v. LVS).
Er is dus een grote nood aan een Vlaamse versie van de IAS, geënt op de situatie en beschikbare meetinstrumenten in Vlaanderen.
Doel van de verhandeling: omzetten van de IAS naar de Vlaamse situatie.

2. Leerlingen die een klas overslaan: hoe vergaat het hen achteraf?

Uit de Statistische Jaarboeken, de gegevens van het departement onderwijs en de statistieken van de universiteiten kunnen de algemene slaagcijfers van de versnelde kinderen gedistilleerd worden:

Hoe vaak gaat het overslagen jaar achteraf 'verloren' in het secundair? Verschil jongens/meisjes?
Wat zijn de slaagkansen van de versnelde generatiestudenten? En over de volledige universitaire studie? Verband met studierichting?
Bij de versnelde generatiestudenten[3] van academiejaar 2003-2004 aan de Vlaamse universiteiten hadden de meisjes even grote slaagkansen als de jongens. De versnelde meisjes hebben geen grotere slaagkansen dan de meisjes die 'op tijd' zitten, in tegenstelling tot versnelde jongens. In alle andere situaties hebben meisjes hogere slaagkansen dan jongens. In academiejaar 2002-2003 in Wallonië[4](PDF) hadden versnelde meisjes zelfs lagere (57% t.o.v. 62%) slaagkansen dan versnelde jongens! Is dit een algemeen gegeven? Kan hiervoor een mogelijke oorzaak gevonden worden?
Welke studierichtingen na het secundair worden het meest gekozen door de versnelden?
Verband slaagkansen-geboortemaand?
Vergelijking met andere landen en regio's?

In de statistieken van de universiteiten moet het mogelijk zijn om individuele versnelde studenten te 'volgen' doorheen hun studies.
Doel van de verhandeling: opmaken van stand van zaken, suggesties geven om de kans op succes te verhogen.

3. Overslaan van een klas: meningen van leerkrachten, leerlingen en ouders

Het overslaan van een klas is een erg controversieel onderwerp.
Langs de ene kant zijn er overweldigend veel onderzoeksresultaten beschikbaar, die aantonen dat voor veel begaafde leerlingen een versnelling (in de vorm van een of meerdere klassen overslaan of door versneld doorheen bepaalde vakken te gaan) zeer gunstige effecten heeft op cognitief, sociaal en emotioneel vlak.
Langs de andere kant staan heel veel ouders en mensen in de onderwijswereld zeer huiverachtig tegenover het overslaan van een jaar.
Deze eigenaardige kloof (die in alle landen bestaat) tussen theorie (een eeuw onderzoek rond versnelling) en de dagdagelijkse praktijk wordt gedetailleerd beschreven in een document dat verscheen in het najaar van 2004: A Nation Deceived[5] (Lieven Coppens maakte een korte Nederlandse samenvatting[6](PDF) voor zijn Nieuwsbrief leren[7]).
In Duitsland peilde Annette Heinbokel aan de hand van interviews (met leerkrachten, leerlingen en ouders) en vragenlijsten naar de lokale situatie. Ze beschreef haar bevindingen in het boek Überspringen von Klassen[8]. Ze geeft ook een bondig overzicht van het internationaal wetenschappelijk onderzoek.
Voorbeelden van vraagstellingen:

wie stelde het voor? Waarom? Was er tegenstand?
welke klas werd overgeslagen? Wanneer in het schooljaar?
waarom werd gekozen om niet te versnellen? Wat deed men dan in de plaats?
speelde de geboortemaand een (belangrijke) rol in het beslissingsproces?
waren er achteraf problemen in basisschool of secundair?
hoe reageerde de omgeving?
hoe reageerden broers en zussen?
wat dachten en denken de mensen, terugblikkend op de beslissing?
wat voor argumenten hebben de mensen, zowel tegen als voor versnelling?

Doel van de verhandeling: een onderzoek zoals dat van Heinbokel in Vlaanderen uitvoeren.

Greet Hélin, studente Pedagogische Wetenschappen aan de RUGent, werkte dit voorstel uit in haar thesis Een orthopedagogische kijk op 'het overslaan van een klas'[9].

4. Overslaan van een klas: de situatie in Vlaanderen en elders, vandaag en in het verleden

Vandaag bedraagt het percentage kinderen, dat een klas overslaat, in Vlaanderen ong. 1%. In Wallonië is dat 2% en in Frankrijk 4%. Zo'n veertig jaar terug waren deze percentages ongeveer 3, 6 en 12 (de verhouding 1-2-4 is dus niet gewijzigd)! In schooljaar 2004-2005 steeg het percentage in Vlaanderen voor het zesde jaar op rij.
Mogelijke vragen:

Is de evolutie 1957-2004[10] te verklaren?
Waarom slaan er dubbel zoveel kinderen, geboren in januari, een jaar over, dan kinderen geboren in februari? Meer algemeen: waarom is de geboortemaandverdeling in het lager onderwijs[11] of in het secundair[12] van de versnelde kinderen zo spectaculair dalend?
Waarom is voor de eerste geboortemaanden het percentage versnelde meisjes 30% groter dan dat van de jongens, terwijl dit voor de latere maanden 30% lager is dan dat van de jongens?
Is er een verband tussen wie de beslissing tot versnellen neemt (school of ouders) en de geboortemaand?
Hoe zit het in andere landen met de evolutie (over de laatste 50 jaar) van het aantal versnelde kinderen, de verdeling van de geboortemaanden, de verdeling jongens/meisjes?
Zit er een evolutie in het leerjaar dat men overslaat? Is het overgeslagen leerjaar verschillend voor jongens en meisjes? Verklaring?

Doel van de verhandeling: inzicht verschaffen in de toepassing/achtergrond van jaarversnelling, nu en vroeger, in binnen- en buitenland.

Links in het bovenstaande document
Link nummer	URL	Tekst
1	www.hoagiesgifted.org/ iowa_accel_scale.htm	Iowa Acceleration Scale
2	www.ru.nl/ publish/ pages/ 612480/ versnellingswenselijkheidslijst.pdf	Versnellingswenselijksheidslijst
3	eduratio.be/ generatie2003.html	versnelde generatiestudenten
4	eduratio.be/ slaagwal.pdf	Wallonië
5	nationdeceived.org	A Nation Deceived
6	users.skynet.be/ lieven.coppens/ nieuwsbrief030.pdf	Nederlandse samenvatting
7	www.nieuwsbriefleren.be/	Nieuwsbrief leren
8	www.amazon.de/ exec/ obidos/ ASIN/ 3825830411	Überspringen von Klassen
9	eduratio.be/ helin2006.html	Een orthopedagogische kijk op 'het overslaan van een klas'
10	eduratio.be/ evolutie5703.html	evolutie 1957-2004
11	eduratio.be/ versneld2004-2005.html	lager onderwijs
12	eduratio.be/ Sec81-87.html	secundair


©eduratio.be - Opmerkingen en vragen zijn welkom op info@eduratio.be (of schrijf daar in op onze nieuwsbrief)